We moeten u iets bekennen… Voor het eerst in de 3 jaargangen van ElvisMatters staat er een fout op de voorpagina. Had u ze gezien? Natuurlijk is er geen nieuw Elvis-pak ontdekt. Maar wie surft langsheen diverse sites, zou wél dat idee krijgen. Het “geheim” van de nieuwe pakken zit ‘m natuurlijk in de computerbewerkingen. Met één klik op de muis, kan je Elvis een compleet nieuw jumpsuit aanmeten. En toch… is die tactiek al vele jaren oud. Lees even mee.

De oudste “vervalsingen” die bestaan, zijn van de hand van een onbekende fotograaf, die werkte voor een lokaal blad in de buurt van Memphis. Zijn opdracht was duidelijk: de massa-hysterie rond Elvis in één beeld vatten. Had hij zijn dagje niet, of lukte het hem niet Elvis én de gillende meisjes op één foto te krijgen? Feit is dat de krant een dag later een heel wazige foto van Elvis plaatste, voor een groepje schreeuwende fans. Alleen… de tieners keken de andere kant op, wég van Elvis. Het leuke beeld, dat nu opvalt door z’n amateuristische geplak, duikt af en toe nog op in fotoboeken over de fifties.
Maar de meester van alle vervalsers, is wellicht Sean Shaver, één van de fotografen die Elvis in de jaren zeventig als een groupie volgden. Sean had nooit backstage-toegang tot de concertzalen, en kon enkel op een plaatsje vlak voor de bühne rekenen, als hij de plaats-aanwijzer voldoende fooi gaf. Emilio, de maître d’hôtel van het Las Vegas Hilton, liet zich per avond en pér front row-stoel vlotjes 100 dollar in de hand stoppen. Dat leverde vanzelfsprekend mooie foto’s op, die van Sean later een welstellend man maakten.

GROEN HEMD
Welstellend, want de foto’s van Sean behoorden tot de allerbeste, waar véél geld voor gegeven werd. Maar toen Sean Shaver midden jaren ’80 plots uitpakte met twee immense foto-boeken, “The Elvis Book II en III”, knipperden de ogen van duizenden fans. Niet alleen bracht Sean een prachtig overzicht van de carrière van Elvis, hij deed dat ook met compleet onuitgegeven foto’s én pakken. Zo dook er een foto op van Elvis in tweedelige outfit, met een groen hemd. Zelfs de TCB-boys schrokken ervan: nooit hadden ze Elvis een groene outfit zien dragen, zelfs geen hemd. “Elvis hield niet van die kleur onder de spots”, zegt John Wilkinson. “Als groen met rood beschenen wordt, krijg je een vieze, bruine kleur.”
Maar wààr kwam die foto dan vandaan? Simpel: uit de computer van Sean Shaver.
Leuk, dat alleszins. Maar ook: misleidend, en vals. De montage was dermate goed gedaan dat zelfs een geoefend oog geen verschil zag.
Hamvraag is: waarom doet iemand dat? Uit louter winstbejag, omdat de foto met dat ‘exclusieve’ pak enkel bij hem verkrijgbaar is? Het Duitse Graceland-magazine, dat eerder al een reportage over de getrukeerde foto’s bracht, zag nog een andere reden: Sean is tijdens een brand een deel van zijn fotocollectie verloren. Mogelijk probeert hij op deze manier een stukje van de schat te compenseren?

MEELOPER
Eenmaal bekend was dat Sean de deontologie van een Elvis-fotograaf niet zo nauw nam, kwamen snel andere vervalsingen van zijn hand aan het licht. Zo bleek Sean in zijn boek “The Life of Elvis Presley” óók een loopje met de waarheid genomen te hebben. De horloge en TCB-ketting die hij achteraan het boek toont, werden bijvoorbeeld nooit door Elvis zelf gegeven, zoals hij beweert. “Sean was een meelopertje”, herinnert Ed Bonja zich. “Hij wist dat hij uit onze buurt moest blijven. Eén keer liep het bijna mis. Hij stelde zich aan één van de souvenir-standjes voor als officiële Elvis-fotograaf, maar wist niet dat hij tegen mijn broer bezig was. Toen die vertelde wie hij echt was, trok Sean lijkbleek weg. Hij is sindsdien nooit nog in de buurt van mijn broer geweest.”
Liegen is één, maar knoeien met foto’s is twee. Wie er het boek “The Life Of” op naslaat, zal ook een foto merken van Sean en Elvis, genomen in de backstage-ruimte van het Las Vegas Hilton in 1972. Sean staat toevallig voor een deur, Elvis staat naast hem. Op het eerste zicht een normale foto… tot de originele afdruk opduikt. Wat blijkt? Op de échte foto staat helemaal geen deur: Sean had zichzelf met deur en al vakkundig in de foto gemonteerd.
Een andere foto toont hem en Elvis, broederlijk poserend naast mekaar… alleen, ook van die opname bestaat een ander beeld, waarbij Elvis niet met Sean poseert, maar met Mohammed Ali.

KORTE FRANJES
Wie dacht dat Sean na die pijnlijke confrontaties met de waarheid wel zou oppassen, kwam bedrogen uit. Zo deelde Sean in augustus 1997 duizenden flyers uit, met reclame voor zijn nieuwe boek. Op de cover een compléét onbekende foto van Elvis. Perfect symmetrisch: zelfs de vingers lijken in spiegelbeeld te staan. Het pak zelf, is ook nieuw: aan de mouwen bengelen korte franjes. Nooit eerder gezien! Toen we Sean die dag in augustus 1997 waar hij dat prachtig beeld vandaan had, was zijn reactie duidelijk: “Het is één van de foto’s die ik pas heb teruggevonden. Elvis heeft dit pak één keer gedragen, vlak na de show in het LA Forum, waar hij met zijn lange franjes in zijn gitaar verstrikt geraakte. Bill Belew heeft de franjes daarna afgeknipt tot stukjes van 20 cm lengte.” Best aannemelijk, toch?
Groot was dan ook onze verbazing toen we zeer recent een foto aantroffen die sprekend leek op het “onuitgegeven” beeld van Sean Shaver: Elvis neemt precies dezelfde pose aan, alleen heeft zijn pak hier géén halfkorte franjes, en is zijn rechterhand bedekt door het hoofd van een bezoeker. Snel wordt duidelijk welk ongelooflijk verhaal er achter de foto zit: Sean Shaver bewerkte de foto zelf. Hij “plakte” er de franjes aan, en kopieerde de vingers van Elvis, zodat het inderdaad een perfect symmetrisch zicht op levert. Compleet vals, dus.” Jammer, want wat heb je eraan als je de waarheid kwetst? Jammer ook voor de prachtige boeken van Sean: ze behoren tot de topklasse, maar die paar getrukeerde foto’s ontsieren de rest.

DRIE KEER MIS
Met die voorbeelden in het achterhoofd, blijft het dus oppassen als er plots “onbekende” foto’s opduiken. De moderne computertechnologie staat voor niets, en voor je het beseft, kijk je naar een foto die nooit genomen werd.
Zo duiken er de jongste tijd tal van variaties op van het “Bicentennial Suit with blue sleeves”. Op de ene foto zijn de mouwen rood, even later zijn ze groen of gewoon wit, zoals het pak. Drie keer mis: dit bewuste pak, met witte borst, bestaat enkel met blauwe mouwen. Er bestaan zelfs foto’s waarop een handige computer-tovenaar de gitaar van Elvis veranderd heeft van bruin naar zwart, en omgekeerd.
Laat ons zeggen dat die fotoshop-foto’s een compensatie zijn voor het feit dat er nooit nog “nieuwe” foto’s van Elvis kunnen genomen worden. Wie de foto’s thuis als hobby aanpast, doet er niemand kwaad mee – zolang het om strikt eigen gebruik gaat. Eén keer dat zulke foto’s als “authentieke beelden” worden aangeboden of, erger nog, verkocht via boeken, wordt Elvis een heel slechte dienst bewezen.

MOODY BLUE
Bill Belew, onlangs te gast in Rotterdam, zei het zo: “Ik geef er niet om dat zwart/wit-foto’s ingekleurd worden. De moderne technieken laten toe een heel realistische en betrouwbare kleurfoto te maken van een zwart/wit-print. Maar dat is dan ook de laatste stap. Wie aan kleurfoto’s peutert, verandert de geschiedenis – en dat is compleet onaanvaardbaar. Ik heb mijn pakken zeer bewust de kleuren gegeven die ik wou, omdat ze Elvis knapper maakten op het podium. Als ik nu foto’s zie met kleurencombinaties die vloeken, krijg ik hoofdpijn. Dan denk ik soms: why can’t they leave him alone? Hij was toch mooi genoeg, ook zonder computer-geknoei?”
Tot slot nog dit: ook RCA was niet altijd even consequent. Een aantal foto’s op LP-hoezen werd effectief getrukeerd. De LP “Moody Blue”, bijvoorbeeld. Kijk even naar de originele foto, en vergelijk dan met die van de hoes. Bij de LP-foto merk je plots ook een rechterhand… terwijl die op de originele foto niét gefotografeerd werd.
Elvis: soms geloof je écht je ogen niet…