Elvis rocked the world - and it's still shakin'. Op het internet-forum van ElvisMatters is deze zin een vaak gebruikte baseline. Hij bulkt dan ook van waarheid. 50 jaar geleden rockte Elvis zich een weg door Het Establishment, en sindsdien is niets nog hetzelfde. Vóór Elvis was er niets, weet je nog? Officieel gebeurde de Big Bang van de rock ‘n’ roll op 4 juni 1954, toen Elvis, Scotty en Bill “That’s All Right Mama” onder handen namen. Maar het duurde tot de tweede helft van 1956 vooraleer onze (groot-)ouders zich zorgen begonnen te maken. Vandaar deze bijzondere gratis uitgave: It Was 50 Years Ago Today!

- Peter Verbruggen

Juni 1956. De impact van de jonge rebel op het Amerikaanse vasteland was ongezien. Elvis was in no time een wereldster geworden en reeg gouden platen als parels aan mekaar. Voor hem ging een wereld open waar hij als tiener alleen van had durven dromen: geld op de bank, brood op de plank. Een dak boven het hoofd, een vloot auto's op de oprit. Kleding van Lansky, diamanten ringen, het grootste zwembad van de stad. Dan al, komt de gulle aard van Elvis naar boven. In plaats van het succes door te sluizen naar een vetgespijsde bankrekening, investeert hij éérst in een woning voor zijn ouders en tante — op de eigendomsakte laat Elvis overigens 3 namen invullen: die van hem, zijn moeder en zijn vader – nadien pas koopt hij de dingen die hij zélf graag ziet.

Gedwongen door een gebrek aan privacy, ruilt hij Audubon Drive 1034 in de lente van 1957 in voor de luxevilla Graceland, met opnieuw een verdeeld eigendomsrecht. Uit die tijd dateren ook de eerste grote checks voor goede doelen en de dure geschenken voor vrienden en kennissen.
Tegelijk wekte Elvis ook afgunst op, onbegrip, haat zelfs. Priesters smeekten de gelovigen van op de kansel om de 'duivelsmuziek' uit hun huizen te bannen. Blanke radiostations haalden trots de 'vulgaire nikkermuziek' uit de ether, eigenaars van juke joints werden gevraagd geen 'negerplaten' meer te spelen. Oudercomités sloegen de handen in mekaar om hun kinderen te beschermen, bekeerlingen en spijtoptanten schreeuwden uit hoe 'the beat' van rock 'n' roll hun leven had verwoest, en dikbuikige wethouders vertelden grijnzend op tv dat “de schande van Presley nooit in hun eerbare stad zou neerstrijken”.

Kortom, de toon was gezet.

En als het regent in Amerika, druppelt het in Europa. De eerste verslagen over de “rock 'n' roll bacil” die België en Nederland bereikten, waren vernietigend. Brave burgers kregen een beeld voorgeschoteld van een compleet losgeslagen jeugd, die God noch gebed respecteerde.
In Vlaanderen en Nederland was het wetenschappelijke blad ABC het eerste dat uitgebreid aandacht besteedde aan de verloedering van de Amerikaanse jeugd. Om helemaal correct te zijn: in Vlaanderen heette het blad ABC, in Nederland was dat Vizier, maar de inhoud was identiek. Het cover-artikel dat op 20 oktober 1956 verscheen, was meer dan een opgestoken vinger — het was een waarschuwing met als bottom line: hou die herrieschopper vér weg uit Europa. Overigens besteedde de redactie van ABC/Vizier enkele pagina's verder uitgebreid aandacht aan het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol. En laat dàt nu net de plaats zijn waar ElvisMatters op 1 en 2 oktober 2004 de volledige TCB Band weer bij mekaar bracht voor een uniek Elvis-concert. Als zoete wraak op de opiniemakers van toen kon dat tellen, dachten we.

Maar goed. Het artikel, dat onder de veelzeggende kop “Rock ‘n’ Roll Bacil besmet ook Europa” verscheen, miste z'n effect niet in 1956. De vaderlandse pers dipte de pen gretig in vitriool en aarzelde niet om Elvis een mokerslag toe te brengen. Uit dagblad Het Volk: “De man, wiens predikaat niet langer zanger is, kent geloof noch godsdienst en haalt alleen het nieuws omdat hij zo gedrogeerd als wat het podium opklimt.” Ook een mooie, uit Ons Zondagsblad: “Elvis heeft een grof, zielloos gezicht waarbij de bakkebaarden de gemeenheid nog vergroten. Hij staat op het podium op een onbetamelijke wijze te schudden dat men hem in verschillende staten met gevangenis geeft bedreigd.”

ElvisMatters wil z'n leden wel vaker verrassen — dat bent u van ons gewend — en dus hernemen we dat oerstuk uit oktober 1956 in alle volledigheid, inclusief foto's, waarschuwingen en taalgebruik. Geen special effects of overdramatiek. What you see is how it was. Dìt waren de Lage Landen 50 jaar geleden, toen de radio nog opschrikte bij de dreigende aanhef van “Well, ah, Since My Baby Left Me...”. Toen Koning Boudewijn niet eens gehoord had van Fabiola, toen Prinses Beatrix zich inschreef als studente aan de Rijksuniversiteit van Leiden. Toen Johnny Jordaan de Nederlandse hitlijsten aanvoerde met Geef Mij Maar Amsterdam, en Tony Bell in Vlaanderen met O Wat Zijde Gij Schoon.

Het stuk in ABC/Vizier is een haarscherpe schets van de fifties bij ons. Bekrompen? Wellicht. Maar vooral: onzeker, bang en uitermate behoudsgezind. Eén citaat typeert het hele stuk: Indien u geschrokken bent van de foto’s, die u hier gezien hebt, bedenk dan, dat deze rage waarschijnlijk hetzelfde roemloze einde zal vinden als voor de oorlog de “Charleston”, de “Lambeth Walk” of de “Boomps the Daisy”… Schitterend, toch? Het hele artikel uit het toonaangevende blad, vind je als extra bonus bij de CD.

Om de slinger weer in balans te brengen, begon Elvis 1956 — op aangeven van zijn manager — vanuit Amerika aan een tegenoffensief. Hij stond de pers te woord, en luidde zelfs een nieuwe trend in door als allereerste artiest een gratis plaatje (78 toeren in karton) aan te bieden bij het december-nummer van TV Guide. Later werd dezelfde opname ook in Engeland uitgebracht, maar dan op 78-toeren in single-formaat (van een collector’s item gesproken!) In de groef: Elvis, die zijn versie van het verhaal gaf. Uiteindelijk knipte en plakte de editor het interview tot een paar minuten, maar op de CD in dit pakket presenteren we de volledige, integrale versie. Let er even op hoe agressief de journalist zijn vragen met duivels genoegen afvuurt: ‘Elvis is a no talented performer who can’t sing, can’t dance and can’t play the guitar’ – can you play the guitar? Alleen een ijzersterke discipline houdt de jonge rebel op dat moment overeind. Maar de antwoorden zijn, ondanks de bijtende vragen, beleefd en to the Point. Verplicht luistervoer dat, zo dachten we, in ieders collectie moét zitten.

Als eerste bonustrack doen we er één van de oudste interviews met Elvis bij, opgenomen in Texarcana op 13 mei 1955 met ondermeer manager Bob Neil, Bill Black en Scotty Moore. De tweede gesproken bonustrack is een hebbedingetje voor gebruikers van mobiele telefoons. Opgelet: ook al lijkt de stem als twee druppels water op die van Elvis, het ís iemand anders. Maar ach, het blijft leuk om op je antwoordapparaat te zetten. En wat kost het als het gratis is, right?

In het zog van de wervelwind doken midden jaren ’50 ook de eerste Elvis-related singles op. Ongetwijfeld koesterden de makers van de oneindige reeks mistige Elvis-plaatjes oprecht de hoop om éven aan de populariteit van Elvis te tippen. De duistere, schimmige singles kwamen letterlijk met dertien in een dozijn tegelijk uit. Het New Yorkse muzieklabel "Plus" bracht in 1956 zelfs de allereerste bootleg uit, uiteraard nog op 78 toeren. De plaat bevatte een 20-tal fragmenten van Elvis-hits, die knullig in mekaar gemixt werden.
- Elvis, why are you feeling so Blue?
- O, well but since my bay left me…
- What would you say if you and I would go on a date tonight?
- There’s Good Rockin’ Tonight…

Virginia Lowe nam op het Canadese Regency-label een onvervalste liefdesbrief op, “I'm In Love With Elvis Presley”, en Stan Freeberg verkende in juni '56 even de hitparade met een zelfgebrouwen parodie op “Heartbreak Hotel — Ouch, I ripped my jeans”. Zelfs Jessie Presley, de (gescheiden) grootvader van Elvis, rook centen. Hij verscheen in spelprogramma's en nam zelfs een single op: “The Billy Goat Song/Swinging In The Orchard”, het eerste nummer dat Elvis in 1945 op gitaar kon spelen. Jessie liet overigens niet na zijn achternaam goed in de verf te zetten. Maar ook voor hem was het grote succes niet weggelegd: de single verdween na enkele proefpersingen in complete anonimiteit, en meer dan een handvol dollars leverde het hem niet op. Detail: de opname die op deze CD gezet werd, komt réchtstreeks van de promo-single die Elvis zélf tot op de laatste dag van z’n leven in Graceland bewaarde. Uit zijn collectie tot in uw collectie, dus. Het nummer is zó vergeten, maar dat was grootvader Presley een zorg: per slot van rekening was dít het allereerste nummer dat de jonge Elvis op 10-jarige leeftijd kon spelen op gitaar – en ach, misschien heeft hij wel gelijk – dat is hoe dan ook geschiedenis. En het blíjft een Presley-stem, natuurlijk.

België bleef evenmin onbetuigd. Eén van de allereerste Elvis-tributes die bij ons gemaakt werden, was “Elvis” van Rita Helly & het Orkest van Stan Verbeeck, een vergeten B-kantje van de al even vergeten en zéér plaatselijke Antwerpse hit Kussen is Al wat ik Verlang. Héérlijk hoe de contrabas en het gitaarrifje in mekaar verstrengeld worden… Elvies, Oh Elvies, Elvies Forrreverrrr…Elvies, Oh Elvies, Elvies, ‘k Vergeet je neverrrr…

Vandaag zijn dit soort singles pure verzamelobjecten geworden. Eigenlijk, laat ons eerlijk zijn, zijn ze pure cult. Ze tonen op hun manier hoe groot de schaduw was die Elvis afwierp, en hoeveel mensen er dachten in te passen.

Met “It Was 50 Years Ago Today” zet ElvisMatters twee tradities voort. Ten eerste brengen we opnieuw in eigen beheer verzamel-CD’s uit (naast “Memories” in 2003 en “33 Vragen en Antwoorden” in 2004). Bovendien tonen we onze leden hoe belangrijk ze zijn voor ons. Al die uitverkochte concerten, de stroom aan positieve commentaren, de appreciatie voor het magazine en de vriendschap die we van ieder van u ontvangen: het is onbetaalbaar. Dit soort kleine geschenkjes is het minste wat we kunnen terugdoen. Dank aan ù, dus!