"Wat Elvis deed, was punkrock. Het was revolte. Elvis veranderde alles."
"Muziek, seks, politiek:
in Elvis zat het allemaal"

Bono, de leadzanger, frontman en inspiratiebron van U2, geldt als één van de meest toonaangevende rocksterren 'alive'. De Ierse rockster heeft z'n muzikale voorkeuren nooit onder stoelen of banken gestoken. Al in 1984 bracht hij de single "A Room At The Heatbreak Hotel" uit (mét Elvis-foto op het labeltje). Dit nummer, opgenomen in de Sun-studio's, maakte snel duidelijk wie Bono's muzikale held was. 4 jaar eerder was er al het nummer "Elvis Presley and Amerika", en in 2002 hoorden we Bono opnieuw lovende woorden spreken in de documentaire-DVD "Elvis". Vorige maand tot slot, vonden we een schitterende tekst van Bono over Elvis in het Britse magazine "Uncut Legends". Ondoordringbaar bij momenten, maar poëtischer dan vele dichters het kunnen verwoorden. Bono spreekt. Recht uit het hart.

- vertaling: Geert Van Lommel

Hij kwam uit Tupelo, Mississippi. Uit Memphis, Tennessee, deze groene rokkenjager, gekleed in haaienhuid en met oogschaduw op. Een blanke dandy-trucker die z’n vel moet geriskeerd hebben om zich zo zwart te gedragen en zich zo opvallend te kleden. Hey, dit was New York niet of zelfs niet New Orleans, dit was Memphis in de jaren vijftig. Wat Elvis deed, was punkrock. Het was revolte. Elvis veranderde alles - op muzikaal, seksueel en politiek vlak. In Elvis zat het allemaal; in die elastische stem en in dat elastisch lichaam. Naarmate hij veranderde, veranderde de wereld mee. Elvis was een icoon uit de fifties, waar men pas in de sixties klaar voor was.
In de jaren zeventig maakte hij sterrendom tot een bloedsport, maar vreemd genoeg: des te meer hij met de voeten op aarde neerkwam, des te meer hij verafgood werd door zijn fans. Zijn allerlaatste optredens laten een stem horen die nog groter is dan zijn gevoel. Hij laat echte tranen rollen. Oprechte emotie, als de muziek-messias zijn vermoeide hart blootlegt, wanneer het casino verandert in een tempel.
In Elvis vind je de blauwdruk voor rock ’n roll: de hoogtes en de gospels. Het slijk het slijk van de Delta - en de blues. Seksuele bevrijding. Controverse. Veranderen waarop de mensen over de wereld denken. Elvis heeft het allemaal.
Ik was me nauwelijks bewust van de wereld toen ik de ’68 Comeback Special zag. 8 jaar oud was ik wat wellicht een voordeel was. Ik had de kritische mogelijkheden nog niet om de
verschillende Elvissen in verschillende categorieën te plaatsen, of te grasduinen door de tegenstrijdigheden van z'n leven. Nagenoeg alles wat ik wou van gitaar, bas en drums was aanwezig: ik leerde een artiest kennen die alleen door de afstand van z’n publiek gehinderd werd. Een persoonlijkheid die een prisma maakte van faams breedhoeklens. Een seksualiteit, alleen geëvenaard door honger naar méér.
Maar het is die elastische, spastische dans die nog het moeilijkst te verklaren is. De heupen die wiegen van Europa tot Afrika, wat precies is hoe het bij Amerika in de haak zit, denk ik. Voor een Ierse jongen was de stem van Elvis de seks van Amerika. Maar de dans was de energie van een nieuwe wereld die op het kookpunt stond en ons allemaal zou verbranden met nieuwe ideeën over ras, religie, mode, liefde en vrede. Het waren gedachten die groter waren dan de man die er het ijs voor zou breken, gedachten die later verwarrend zouden zijn voor de man met de Angelsaksische bovenlip die hij voor eeuwig in een krul legde. Hij was vooral “Elvis the Pelvis”, met één hand op de blues en de andere op die van de gospel, wat de essentie is van rock ’n' roll. Elvis Presley: een weerlichtflits die langs zijn ruggengraat liep, een elektroshocktherapie voor een generatie die niet gevoelloos kon blijven, voor man noch vrouw, voor blank noch zwart.
Ik ontmoette onlangs Coretta Scott King, John Lewis en enkele andere leiders van de Amerikaanse beweging voor de burgerrechten. Ze herinnerden me aan de culturele apartheid waar rock ’n roll tegenop moest boksen. Ik denk dat de heuvel waar ze over moesten veel steiler was geweest zonder de raciale invloeden van zwarte muziek op blanke popcultuur. The Beatles, The Rolling Stones, Creedence Clearwater Revival: ze leerden allemaal de blues kennen via Elvis. Hij deed toen al wat de burgerrechtenbeweging eiste: barrières weghalen. Bij Elvis denk je niet aan politiek, maar wat hij deed, wàs politiek: hij veranderede de manier waarop mensen tegen de wereld aankeken.
In de jaren tachtig trok U2 richting Memphis, naar de Sun Studio de plaats van rock ’n' roll’s Big Bang. We werkten er met Elvis’ technicus en muziektovenaar Jack Clement. Hij heropende de studio zodat we enkele nummers konden opnemen binnen dezelfde vier muren waar Elvis “Mystery Train” had opgenomen. Hij haalde de oude buismicrofoon boven waardoor Elvis had gezongen; de reverb was dezelfde gebleven: “Train I ride, 16 coaches long”. Het was als in een nauwe tunnel, maar er zat een zekere helderheid in het geluid. Je hoort dat in die Sun platen, and I love it.
The King wist toen nog niet dat hij The King was. "Mystery Train" is behekste, opgejaagde, bangelijke muziek. Elvis weet niet waar de trein hem naartoe zal leiden, en daarom willen we graag meerijden. Jerry Schilling, het enige lid van de Memphis Maffia die hem niet financieel uitbuitte, vertelde me een verhaal van toen hij zelf in Graceland woonde. Telkens Elvis geïrriteerd was of zich niet goed voelde, verliet hij dat grote huis, en ging naar zijn kleine turnzaal, waar een piano stond. Met absoluut niemand om zich heen, koos Elvis keer op keer voor gospels. Hij was het gelukkigst als hij zichzelf weer terug naar spirituele veiligheid zong. Maar hij bleef nooit lang genoeg. Eigen afschuw wachtte hem op, als hij dat grote huis weer binnenging. Waar hij op TV-toestellen mikte, en waar de Bijbel opengeslagen lag op Paulus’ ode aan de liefde, Korinthiërs 13. Elvis geloofde duidelijk niet dat Gods genade genoeg was.
Volgens sommigen kwam het door het leger, anderen zeggen dan weer dat Hollywood of Las Vegas zijn ‘spirit’ gebroken hebben. Ik denk eerder dat het zijn huwelijk of z’n moeder was of een fijnere, diepere breuk van vroeger, zoals het verlies van z’n tweelingbroer Jesse bij de geboorte. Of misschien was het simpelweg de vette kont van de roem die bovenop hem zat. Ik denk in elk geval dat de Vegas-periode ondergewaardeerd is. Voor mij is het de meest emotionele fase van zijn carrière. Op dat moment had Elvis duidelijk geen controle meer over zijn eigen leven, en dan is er dat ongelooflijke medelijden. De krachtige operastem van de latere jaren die doet me echt pijn.
Waarom willen we toch dat onze idolen sterven aan een kruis dat ze zelf maakten en, als het dan niet gebeurt, we ons geld terugvragen?
Maar weet je, Elvis verslond Amerika vooraleer Amerika hem verslond.
- Bono